Çocuklarda Tuvalet Eğitimine Hazır Olma İşaretleri
- Basit direktifleri takip edebilme.
- Bağımsızlık gösterme ve “hayır” diyebilme.
- Düzenli ve tahmin edilebilir bağırsak hareketlerinin olması.
- Anne babayı taklit etme.
- Kendi başına giysileri çıkarıp/giyebilme.
- Lazımlığı kullanmaya ilgi gösterme.
- 2 saat boyunca altının kuru kalabilmesi ve ıslak alt bezinin azalması.
- Yürüme, oturma ve çömelme gibi kaba motor becerilerin gelişmesi.
- Boşaltım gereksinimini sözlü ya da sözlü olmayan iletişim yöntemleri ile anlatabilme.
- Kirli alt bezinden rahatsız olup hemen değiştirilmesini isteme.
Tuvalet Eğitimi Verilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tuvalet eğitimine ne zaman başlanacağı çocuğa özgü olup bireysel farklılıklar gösterebilir.
- Tuvalet alışkanlığını çocuğa vaktinden önce kazandırmaya çalışmak uzun süre devamedebilecek korku ve çatışmalara neden olma riskini beraberinde getirir.
- Tuvalet alışkanlığı kazandırmada ebeveynlerin çocuğu cesaretlendirici ve özendirici bir tutumsergilemeleri oldukça önemlidir.
- Tuvalet eğitiminde çok katı ve baskıcı tutum sergilenmesi, yetişkinlik dönemindemükemmeliyetçilik, aşırı titizlik gibi eğilimlere olasılık verebilir.
- Çocuğun durumuna göre 18 ay- 3 yaş arasında, baskıcı olmayan bir tutumla tuvalet eğitimivermek gerekir. Ayrıca çocuğun mahremiyetine de özen gösterilmelidir.
- Tuvalet eğitimine başladıktan sonra çocuğa kesinlikle bez takılmamalıdır. Eğer bez gündüz çıkarılıp gece takılırsa çocuk idrarını ne zaman tutup ne zaman bırakacağı konusundakararsızlık yaşar.
- Tuvalet eğitiminin ilkbahar ve yaz aylarında verilmesi kısa zamanda başarıya ulaşır.
- Çocuk klozete/ lazımlığa oturduğunda ayaklarının yere basıp sıkıca desteklenmiş olması gerekmektedir.
Tuvalet Eğitimi Yaklaşımı
- Tuvalet eğitimi baskıcı olmadan, aktivite şeklinde verilmeli; daima olumlu, tehdit etmeyen ve doğal bir şekilde sürdürülmelidir.
- Çocuğun mahremiyet gereksinimi gözetilerek uygulandığında başarıya ulaşma kolaylaşır.
- Lazımlık ve iç çamaşırı kullanımı çocuğa özendirilmelidir.
- Bir oyuncak yardımı ile oturak kullanarak tuvalet alışkanlığı ile ilgili oyunlar oynatmak dayardımcı olabilir.
- Çocuğun lazımlığa oturma alışkanlığını kazandırmak için başlangıçta giyinik olarakoturtulabilir. Sonrasında kullanımda kolaylık sağlayacak giysiler tercih edilmelidir.
- Lazımlığa oturduğu sürede kitap okunabilir veya çocukla konuşulabilir.
- Ebeveynler tuvaleti kullanırken çocuğun gözlemlemesine (mahremiyete önem göstererek)izin verebilirler.
- Erkek çocuklara ayakta tuvalet yapmayı öğretme ailenin tercihine bağlıdır fakat halsizliği olan çocuklarda en azından başlangıçta oturarak yapması desteklenmelidir.
- İlk adım çocuğa kullanacağı lazımlığı tanıtmaktır. Lazımlık sandalyesini banyoya ya da çocuğun odasına yerleştirmek çocuğun onu normal ve tanıdık bir şey olarak görmesine yardımcı olacağından, aileye tuvalet eğitimine başlamadan önce lazımlık edinmesi önerilmektedir.
Tuvalet Eğitimi Süreci
- Eğer mümkünse aynı cinsiyetteki aile üyesi tarafından çocuğa tuvaletin nasıl kullanıldığı gösterilmelidir.
- Genital organlar, idrar yapma ve dışkılamada kullanılan terminolojiyi doğru kullanmaya özen gösterilmelidir.
- Tuvalet aktiviteleri mümkün olduğunca banyoda gerçekleşmeli ve mahremiyet korunmalıdır. Böylece çocuğun tuvalet yapmanın kişiye özel, mahrem bir uygulama olduğunu öğrenme olanağı olmaktadır.
- Belirlenen zamanlarda çocuğun idrar yapması için beş dakika, dışkılama için 10-15 dakika tuvalet veya lazımlık sandalyesinde oturması desteklenmeli, bu sürenin uzaması durumunda çocuğun sıkılacağı ve dikkati dağılabileceği bilinmelidir.
- Bu süreçte çocuk lazımlığa ilgi gösterdiğinde, lazımlığa oturma alıştırma külotunu kullanmada gelişme gösterdiğinde ve lazımlığa çiş ya da kaka yaptığında pekiştirme kullanılmalıdır. Eğer çocuk reddetme veya uyumsuzluk gösteren hareketler sergilerse pekiştirme ödüllerini atlanabilir ve ıslak kıyafeti çocuğun değiştirmesine yardımcı olunabilir.
- Çocuk başarılı bir şekilde tuvaleti kullandığında ödüllendirilmesi oldukça önemlidir! İlk uygulamada aşırı olmayan bir kutlama yapılabilir, sonrakilerde sözlü övgü veya haftalık takvim üzerinde kuru kaldığı günler için yıldız gibi yapıştırıcılar yapıştırma şeklinde somut ödüller kullanılabilir.
- Çocuğun sadece lazımlığında oynayabileceği özel bir oyuncak bulundurulabilir. Çocuk tuvaletini yaparken kitap okumak, şarkı söylemek veya oyuncakla oynamak gibi oyalayıcı uygulamalar faydalı olabilir.
- Eğitim süresince oyuncak bebek kullanılabilir. Tuvaleti kullanmada doğru adımların gösterilmesi için bebek oturağa tuvaletini yaptıktan sonra oturağın içindeki kabı çocuğunuza boşalttırmalı, sifon çektirilmeli ve elleri yıkatılmalıdır. Oyuncak bebeğin artık çişini ve kakasını tuvalete yaptığı için çok mutlu olduğu söylenebilir.
- Bazı çocuklar, yaş dönemi özelliği olarak vücutlarından çıkan her şeyi saklama arzularının olması nedeniyle kakasından ayrılma veya sifonu çekme konusunda zorlanabilir. Böyle durumlarda acele edilmemeli, çocuğa zaman tanınmalı ve çocuğun kakasına güle güle diyerek sifonu çekme uygulaması denenmeli. Çoğu çocuk bu sayede davranışı kolaylıkla kazanmaktadır.
- Tuvalet eğitim uygulamalarının son basamağı olarak, her bir idrar yapma ve dışkılamalarından sonra çocukların ellerini sabunla yıkama ve kurulamalarının öğretilmesi unutulmamalıdır. Enfeksiyon riski yüksek kronik hastalığı olan çocuklarda bu konu oldukça önemlidir.
- Yeni beceri edinmede kazaların meydana gelmesi kaçınılmazdır. Kazalar gerçekçi şekilde ele alınmalı ve çocuk azarlanmamalıdır. Ödüller bağımsızlık arttıkça aşamalı verilmeli, tuvaleti kullanmanın çocuğun günlük rutini haline gelmesi sağlanmalıdır.
Tuvalet Eğitiminde Tercih Edebileceğiniz Etkili Yöntemler
Yöntem 1
Çocuğun öncelikle lazımlığa 1-2 hafta giyinik olarak oturması ve daha sonrasında ise bez çıkarılarak oturmasını deneyebilirsiniz. Bu dönemde çocuğa ısrar etmeyiniz. Çocuk bezini kirlettiğinde çocuğun göreceği şekilde bezi lazımlığa/klozete boşaltmalısınız. Çocuk anlamaya başladığında gün içinde birkaç kez oturağa götürmelisiniz. Kendine güveni gelmeye başladığında ise çocuğun bezini çıkarmalı ve dolaşmasına izin vermelisiniz. Bu süreçte lazımlığı çocuğun yakınında bulundurmalısınız. Çocuğunuzu, lazımlığı kendi başına kullanması için cesaretlendirebilir ve nazikçe ikna edici kelimeler kullanılabilirsiniz. Bu basamaklarda ustalaşınca alıştırma külotlarına geçebilir ve nasıl giyilip çıkarılacağını çocuğunuza gösterebilirsiniz.
Yöntem 2
Bu yöntemde, çocuğun ıslak ve kuru arasındaki farkı anlaması için her 3-5 dakikada bir çocuğun bezi kontrol edilir ve altı kuru ise ödüllendirilir. Çocuğa sık ve güçlü tuvalete çıkma isteği gelişmesi için yeterli sıvı verilir. Çocuk lazımlığa gidip kendi başına külotunu indirerek oturması için cesaretlendirilir, idrar ya da dışkı yapılırsa ödüllendirilir, üretken bir oturmadan sonra lazımlığı çocuk boşaltır. Bu yöntemde başlangıçta çocuk lazımlıkta 10 dakika oturtulur ve başarılı birkaç denemeden sonra süre kısaltılır. Çocuğun kendisinin lazımlığı kullanmayı istemesi ve lazımlığı kullanmakta gelişmesi için yalnızca başarı ile tamamlanmış oturmalar tebrik edilir. Sonraki 3 gün uyku ve yemek öncesi çocuğun çamaşırı kontrol edilir. Kuru çamaşır ödüllendirilir, ıslaklık varsa çocuk altını kendi değiştirir ve ek pozitif pratik denemeleri uygulanır.
ÖZETLE
Tuvalet Eğitim Uygulama Basamakları
1. Çocuğa tuvalet veya lazımlık sandalyesi tanıtılır.
2. Çocuğa doluluk hissini algılaması öğretilir.
3. Aynı cinsiyetteki yetişkin tarafından çocuğa tuvaleti kullanma gösterilir. 4. Banyoda tuvalet yapma aktivitelerine odaklanılır.
5. İdrar yapma ve dışkılama için tuvalette oturma zamanları oluşturulur.
6. Başarılar ödüllendirilir.
7. Çocuğa doğru şekilde yıkama öğretilir.
8. Çocuğa doğru şekilde elleri yıkama ve kurulama öğretilir.
Herhangi bir sorunuz veya yardıma ihtiyaç duyduğunuz bir konu olursa, bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
info@okaliptuspsikoloji.com
